Het is iets wat ik regelmatig lees en hoor: “Onze hond is erg waaks..” of “Mijn hond is heel erg beschermend..”. Wanneer je mensen vervolgens vraagt om het bijbehorende gedrag te omschrijven, dan betreft het in de meeste gevallen honden die agressief gedrag uiten bij de benadering van vreemden. Denk aan bezoek dat het huis binnenkomt, of aan passerende vreemden op straat. De ‘beschermende’ hond houdt alles strak in de gaten en begint plots hard te blaffen, grommen en hapt misschien zelfs in de lucht (snappen) wanneer vreemden (te) dichtbij komen. Soms zie je deze honden ook borstelen (rugharen staan omhoog) en uit balans op hun poten staan (naar voren leunend of juist naar achteren hangend). Veel mensen noemen dit hondengedrag ‘waaks’.
Ik begrijp deze woordkeuze best, want deze honden zijn op een bepaalde manier inderdaad erg waakzaam wanneer zij aanslaan bij het zien van vreemden.
Woorden als waakhond en waaks hebben naar mijn mening echter een veel te stoere en doordachte bijklank. Dit kan in sommige gevallen zeer misleidend zijn. Ik denk bij deze woorden al gauw aan een dappere, gespierde bewaker die zelfverzekerd voor de poort staat. Ik vraag mij dan af: zijn deze zogenaamde ‘waakse’ honden wel bewust bezig met bewaking of proberen zij vooral zichzelf te beschermen, omdat zij zich bedreigd voelen? Betreft het niet eerder een agressieve reactie die voortkomt uit angst?
Misschien is het goed om te realiseren en benadrukken: waakzaamheid is iets waar je behoefte aan hebt wanneer je je bedreigd voelt. Mensen of locaties die extra bescherming nodig hebben, nemen bewakers in dienst. Deze bewakers zijn goed voorbereid en getraind om alert te zijn en om eventuele dreigingen buiten de poort te houden. Is dit ook waar de woest blaffende hond bij de voordeur mee bezig is? Ik vrees van niet. De meeste honden die woest uitvallen, zijn niet waaks, maar bang. Honden die non stop op hun hoede zijn en alles strak in de gaten willen houden, zijn niet bezig met bewaken, maar zij voelen zich bedreigd.
De meest voorkomende onderliggende oorzaak voor agressie bij honden is angst. Agressie wordt vooral door honden ingezet die zich dermate bedreigd voelen dat zij geen andere uitweg zien dan vechten. Honden gebruiken agressie om te communiceren dat de afstand tussen henzelf en de trigger veel te klein is. Agressie bij honden moet gezien worden als een serieuze waarschuwing met als strekking: “BLIJF UIT MIJN BUURT!”
Met uitingen als blaffen, grommen en snappen, proberen honden verdere escalatie (aanvallen en bijten) te voorkomen.
Wanneer dit succes oplevert (denk aan een postbode die iets in de brievenbus komt doen en die vervolgens weer verder loopt), dan zal een hond gemotiveerd worden om dit gedrag te gaan herhalen. Zo kan agressief gedrag, wat ontstaat uit een angstreactie, zich ontwikkelen tot agressie die ogenschijnlijk zelfzeker overkomt (bijvoorbeeld met een verhoogde staart en de oren naar voren), maar die alsnog in de basis wordt aangestuurd door de emotionele reactie: angst.
Het is mede hierdoor dat ik persoonlijk geen voorstander ben van het gebruiken van het woord ‘waaks’ bij honden die agressie tonen naar vreemden. Er zijn namelijk heel erg veel mensen die denken dat zij enorm dappere waakhonden in huis hebben, terwijl deze honden eigenlijk bang zijn en een angstreactie tonen.
Wanneer dergelijk gedrag als een probleem ervaren wordt adviseer ik om hulp in te schakelen van een gediplomeerde, gecertificeerde en up to date (!!) bijgeschoolde hondenprofessional. Zij zullen de juiste diagnose kunnen stellen en ondersteuning kunnen bieden voor een oplossing die ook het welzijn van de hond ten goede komt.
